De Troonrede werd gisteren door de Koning uitgesproken. En de Miljoenennota werd door de demissionair Minister van Financiën gepresenteerd. Deze nota schoot veel maatschappelijke organisaties in het verkeerde keelgat. Want ondanks de fraaie woorden van de Koning over het belang van ontwikkelingssamenwerking, wordt bezuinigd op armoedebestrijding wereldwijd. Omdat er meer vluchtelingen verwacht worden. Om die kosten te dekken wordt zo’n 400 miljoen euro uit het OS-potje gehaald. En dat terwijl de Tweede Kamer een motie tot kasschuif had aangenomen.
De Koning sprak: ‘Op het gebied van ontwikkelingssamenwerking richten we ons op de grondoorzaken van armoede, terreur, irreguliere migratie en klimaatverandering. Dat draagt niet alleen bij aan het bereiken van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, maar ook aan de stabiliteit en welvaart in de wereld.’ Dat onderschrijft het belang van ontwikkelingssamenwerking. Het is dan ook vreemd dat het OS-budget gekort wordt.
Verwachte instroom van vluchtelingen
Dat is volgens het kabinet nodig vanwege de instroom van asielzoekers die ‘hoger dan eerder verwacht’ is. Op internationaal niveau is afgesproken dat de kosten gedurende het eerste verblijfsjaar van asielzoekers als ontwikkelingshulp voor vluchtelingen mag worden geteld. Door meer instromers daalt het budget dat besteed kan worden aan ontwikkelingsprojecten. Dat budget gaat in 2023 van ruim € 4 miljard naar € 3,6 miljard. En dat terwijl de Tweede Kamer expliciet vroeg om dit te voorkomen. Daarvoor was zelfs een motie ingediend. Nog geen drie maanden geleden. Toen werd een kasschuif voorgesteld. Die motie werd aangenomen.
Waar de ‘hoger dan eerder verwachte’ instroom van asielzoekers op gebaseerd is, is onduidelijk. De prognose van 70.000 asielzoekers dit jaar lijkt juist bij lange na niet gehaald te worden. Uit IND-cijfers blijkt dat in de eerste helft van dit jaar nog geen 15.000 nieuwe vluchtelingen naar Nederland zijn gekomen. Dat is vergelijkbaar met dezelfde periode in 2022. In dat jaar kwamen in totaal zo’n 50.000 mensen naar Nederland.
Wat zijn de gevolgen bestaanszekerheid wereldwijd
Op Rijksoverheid.nl staat wel: ‘Bestaande projecten worden zoveel mogelijk voortgezet en de afspraken in het coalitieakkoord blijven leidend, maar er is dus minder geld beschikbaar voor ander beleid.’ Voor veel NGO’s een doorn in het oog.
Liana Hoornweg, directeur van Partos, reageert op Partos.nl dan ook: ‘Dit zijn zware bezuinigingen met zeer ingrijpende negatieve gevolgen. Wereldwijd leven 685 miljoen mensen in extreme armoede en 345 miljoen mensen hebben niet of nauwelijks te eten. Deze bezuinigingen raken deze mensen in hun bestaanszekerheid. Ook toont Nederland zich hiermee een onbetrouwbare partner voor andere landen, bedrijven en ontwikkelingsorganisaties.’
Partos vindt dan ook dat het demissionair kabinet juist de druk van het budget moet halen. En roept op om te investeren in wereldwijde bestaanszekerheid.
En nog even iets over de giftenaftrek
Niet alles is somber. FIN viert zelfs een klein succesje. Deze koepelorganisatie van fondsen en foundations is blij dat gehoor is gegeven aan de oproep om de maatregel rondom de periodieke giftenaftrek terug te draaien. Vanaf 1 januari 2023 is namelijk de periodieke giftenaftrek aan ANBI’s beperkt tot € 250.000 per jaar. En die maatregel heeft als onbedoeld effect dat er belasting moet worden betaald over grote schenkingen van familiebedrijven.
Samen met FBNed, toonde FIN de maatschappelijke schade van dit effect aan en pleitte voor reparatie. In het Belastingplan 2024 is dit inderdaad opgenomen. Ondernemend Nederland kan weer bijdragen aan de maatschappij.