Deze week kwam de Staatssecretaris van Financiën Tjebbe van Oostenbruggen met de kabinetsreactie op het rapport evaluatie ANBI- en SBBI-regelingen. Hij erkent dat de initiatieven van instellingen die het algemeen belang, dan wel een sociaal belang beogen en behartigen, cruciaal zijn voor onze samenleving. Om oneigenlijk gebruik van faciliteiten te voorkomen en tegelijk de bestaande ruimte voor de ‘echte’ ANBI’s niet te verkleinen, wordt ingezet op het verbeteren van handhaving door de Belastingdienst.
Volgens onderzoeksbureau Berenschot is er te weinig data om precies te zeggen of de regelingen goed werken. Het doel van deze evaluatie was het in kaart brengen van de doeltreffendheid en doelmatigheid van de ANBI- en SBBI-regelingen.
De belangrijkste conclusie is dat beter dataverzamelen nodig is voor goed toezicht. Daarom krijgt de ontwikkeling van een ANBI-portaal hoge prioriteit. Daarnaast vindt het kabinet dat niet alleen de Belastingdienst toezicht moet houden, maar dat ook de sector zelf meer regels, gedragscodes en vormen van zelfcontrole kan inzetten.
Reactie en acties
In de komende jaren wordt de informatievoorziening van de Belastingdienst verbeterd. Om het toezicht op ANBI’s te versterken, worden nieuwe medewerkers breder opgeleid en het aanvraagproces efficiënter ingericht. Hierdoor ontstaat meer ruimte voor het uitoefenen van toezicht achteraf op ANBI’s. Naar verwachting kunnen vanaf 2026 onder andere frequenter steekproeven worden uitgevoerd. Hierbij wordt een methode in acht genomen waarbij geborgd wordt dat de steekproeven op willekeurige wijze worden getrokken.
Voor de korte termijn zijn een aantal maatregelen betreffende ANBI’s aangekondigd.
- Strenger toezicht
De Belastingdienst gaat ANBI’s beter controleren. Dit gebeurt alvast vooruitlopend op de komst van een speciaal ANBI-portaal in 2030. Afgelopen april is een wetsvoorstel ingediend waarin de wettelijke grondslag voor de ANBI-portal per 1 januari 2026 is geregeld. Er komen twee portals: een portal voor de publicatieplicht en een portal voor toezicht. - Aantal bestuurders
De overheid gaat op korte termijn overleggen met de filantropiesector overleggen of en zo ja ANBI’s voortaan een minimaal aantal bestuursleden moeten hebben. - ANBI’s met landgoederen
Er wordt gekeken of regels voor ANBI’s met landgoederen aangepast moeten worden. Hier wordt later op teruggekomen. - Voorkomen van misbruik
Er komt een onderzoek in samenwerking met de filantropiesector naar strengere regels voor voormalige ANBI’s, om misbruik te voorkomen.
We houden de verdere ontwikkelingen rondom ANBI voor jullie in de gaten.
Lees hier de kamerbrief van 1 juli 2025.